 Seahorses
 Hippocampes
 Seepferdchen
 Zeepaardjes
 Caballitos de mar
 Cavallucci Marini
 Cavalos marinhos
|
Zeepaard In dit beknopte overzicht vindt u bijna alles dat u dient te weten over van zeepaardjes (zeepaardje). Daar vind je alle adviezen om ervoor te zorgen zodat je zeepaardjes zich altijd goed voelen. |
Hoofdpagina Aquarium Houden Kweken Plankton Ziekten Soorten Zoetwater Filmpjes Galerij Bescherming Shops/Boeken Links |
De grootte en de kleur van de zeepaardjes, waarvan er nu nog zo'n 60 soorten en subsoorten (hippocampus) over zijn, varieert per soort. Het dwergzeepaardje van de Golf is ongeveer 2,5 centimeter lang, terwijl het reuzenzeepaardje van de Pacific wel 35 centimeter lang kan worden. In Europa hebben ze een lengte van maximaal ongeveer 15 centimeter. Zij zijn familie van syngnathidae die ongeveer 220 soorten omvat. In een aquarium ze worden ongeveer 2 tot 4 jaar oud. In het zeewater leven ze in principe tussen de oppervlakte en de niet al te diepe bodem, in de buurt van algen en wier, hun leven zou 5 tot 7 jaar afhankelijk van de soort. Koop alleen zeepaardjes via gespecialiseerde winkels of bij particuliere veehouders gewend aan een aquarium en het eten van vervangend voedsel (bijvoorbeeld : hippocampus-hippocampus, erectus, guttulatus, histrix, reidi). Andere soorten weigeren meestal om zichzelf te voeden of stellen niet eenvoudig bij, het zou noodzakelijk zijn om levend voedsel te kweken of te bekomen van precies hetzelfde soort als de zeepardjes gewend zijn in hun natuurlijke omgeving. Als u in de handel zeepaardjes koopt, zorg dan dat ze mooi rond en doorvoed zijn (een ingevallen buik wijst op ziekte of ondervoeding), dat men u bewijst dat ze goed eten en vraag vooral ook welk voedsel ze gewend zijn. Observeer hun gedrag: dit moet perfect normaal zijn. Het lijf, de ogen enz. mogen geen afwijkingen vertonen (zie hoofdstuk over ziekten). Koop geen nieuwkomer, wacht op altijd een minimum van 3 weken. Als u een koppel ziet, scheid ze dan niet, koop ze allebei ze zullen u dankbaar zijn. Daarnaast dient men informatie in te winnen over de compatibiliteit en de behoeften van de verschillende soorten alvorens de populatie zeepaardjes in het aquarium te brengen. Het skelet bestaat uit een wervelkolom en verschilt niet veel van dat van andere vissen, met uitzondering van enkele eigen kenmerken, die het zeepaardje zijn zo karakteristieke gestalte geven. Hij is bedekt met huidplaatjes die hem beschermen en een schild vormen, net zoals de schubben bij een vis. Het zeepaardje heeft twee kieuwvinnen waarmee hij zich voortbeweegt: een staartvin om zich voort te stuwen en een heel klein vinnetje bij de anus dat bijdraagt aan het evenwicht. Zijn staart gebruikt hij normaal gesproken om zich ergens aan vast te houden, maar het is ook een handige zwengel bij het achterstevoren zwemmen. Hij heeft slechts één nier en geen maag. Het mannetje heeft een uitwendig broedzakje dat vanaf de leeftijd van 5 tot 6 maanden zichtbaar is voor een getraind oog. Zo kan men onder andere de twee geslachten uit elkaar houden. Het mannetje heeft een gladde borst, terwijl die van zijn gezellin gekarteld is. Hun kop staat in een rechte hoek op het lichaam en eindigt in een kokervormige snuit zonder tanden, zodat de prooi kan worden opgezogen. De lengte en de opening van dit orgaan varieert sterk per soort. Hoe kleiner de opening, hoe moeilijker de opname van voedsel, vooral in onze aquaria. Het zeepaardje heeft een sterk ontwikkeld gezichtsvermogen en is daardoor in staat zeer kleine voorwerpen te onderscheiden. Hij kan beide ogen totaal onafhankelijk van elkaar bewegen, de één naar rechts en de ander bijvoorbeeld naar beneden. Door deze waardevolle eigenschap kan hij een eventueel gevaar in de gaten houden en tegelijkertijd iets anders doen en/of observeren. Ook zijn gehoor- en reukzin zijn goed ontwikkeld. Hij communiceert met zijn soortgenoten door middel van voor het menselijk gehoor onhoorbare geluiden. De hierdoor veroorzaakte trillingen zijn echter wel te voelen wanneer men zijn lichaam tussen twee vingers houdt (dit mag men echter alleen in uiterste noodzaak doen, bijvoorbeeld wanneer men een gewond diertje uit het water dient te halen om te desinfecteren; daarbij kan men het ademende gedeelte - het hoofd dus - het beste onder water laten). Zeepaardjes zijn ook in staat hun kleur aan te passen of zelfs te veranderen naar gelang hun omgeving en/of humeur. Volgens sommigen doet hij dit om zich tegen roofdieren te beschermen; anderen zeggen dat hij zijn prooi ermee wil misleiden. Het staat echter vast dat hij in een aquarium in geval van stress of wanneer hij zich niet lekker voelt eerder een donkere kleur aanneemt, terwijl hij een min of meer lichtere kleur krijgt wanneer hij zich voldaan voelt of tijdens de paringsbalts. Voeding
Een probleem voor de aquariumhouder is dat hij in principe is aangewezen op wat er in de winkel te koop is. Een alternatief voor dit probleem is om zelf levend voedsel te kweken. In hun gebruikelijke context voeden zeepaardjes zich voornamelijk met plankton en kleine schaaldieren. Gelukkig eten zeepaardjes in gevangenschap ook ander levend of diepgevroren (porties van te voren ontdooien en niet het sap verdelen) voedsel, waarvan de artemias salinas het hoofdbestanddeel vormen. Ook mysis (aasgarnalen) en cyclopen vinden ze wel lekker. Krillgarnalen en watervlooien worden wel gegeten als de grootte van hun mond dat toestaat, maar ze vinden ze blijkbaar niet zo aantrekkelijk. Kleine wormpjes worden door sommige zeepaardjes ook wel getolereerd. Wanneer er een nieuweling arriveert, dient men deze geleidelijk aan zijn nieuwe rantsoen te laten gewennen. Dit zou trouwens ook al in de winkel moeten zijn geprobeerd. Men dient de zeepaardjes twee keer per dag te voeren. Een twintigtal prooien per dag zijn voldoende om één zeepaardje in vorm te houden. Natuurlijk zal hij zich niet beklagen als hij meer krijgt, maar denk aan de vervuiling. Hetzelfde voedsel kan eveneens levend gegeven worden af en toe: aanvullende inbreng in vitamines en zij zullen gelukkig zijn. Als u er niet vies van bent, kunt u ze af en toe ook levende garnalen "palaemonetes" voeren, waarvan ze alleen het bloed uitzuigen. Tijdens het jagen, vormen de zeepaardjes een cirkel om het schaaldier en met behulp van een hun kenmerkende strategie zullen het dier doden alvorens het leeg te zuigen. U kunt eveneens guppyjongen geven. In een aquarium met zeenaalden (doryrhamphus dactyliophorus bijvoorbeeld) moet je zeeëgels en levende stenen plaatsen. Ze eten het vervangingsvoedsel moeilijk. Ze aanvaarden dikwijls artemias (van kleine omvang of larven), cyclopen of andere copepoden en amfipoden. Hoeveel keer ze voeden ? Eveneens twee keer per dag (Regels voor houden = identiek aan deze van de zeepaardjes). Tegen etenstijd worden ze zeer ongeduldig. Ze vormen groepjes voor de aquariumruit en bewegen zich energieker dan normaal. Wanneer ze eenmaal verzadigd zijn, keert de rust weer terug. Indien ze zich op dezelfde wijze gedragen als vóór het voeren, dan kan het zijn dat de hoeveelheid voer onvoldoende was. We moeten ons echter wel realiseren dat het gaat om dieren die in hun natuurlijke context de hele dag met eten doorbrengen en dat men niet overdreven veel moet voeren, omdat onze aquariumbakken maar een beperkte hoeveelheid afvalstoffen kunnen bevatten. Voeding is een belangrijk moment in het leven van de zeepaardjes, stop de pompen gedurende de maaltijden. Het is moeilijk vast te stellen hoe lang een volwassen zeepaardje zonder voedsel kan en wat dit voor gevolgen heeft voor zijn gestel. Hij zou wel 2 tot 3 dagen zonder voedsel kunnen mits hij van te voren goed gevoed is en in goede gezondheid verkeert, MAAR IK RAAD HET ABSOLUUT AF. Een zeepaardje dient regelmatig te kunnen eten. Het hangt er ook van af of hij prooien in het aquarium vindt en in welke hoeveelheid. Indien hij langer dan 2 tot 3 dagen geen voedsel krijgt, zal hij verzwakken, met alle gevolgen van dien. In ieder geval zal hij zich veel beter houden en u dankbaar zijn als hij naar believen kan eten. Men moet zich realiseren dat zeepaardjes in de open zee hun dag doorbrengen met het eten van alles dat aan hun neus voorbij komt. Een ondervoed zeepaardje is gespannen en ongelukkig! Tijdens de maaltijden kunnen de volwassenen en de babys zich verstikken, men moet altijd ze in het oog houden (zie hoofdstuk over kweken - voeding). Een nieuwkomer zal zich zeer angstig gedragen. Met een beetje geduld zal hij u leren kennen en vertrouwen en na verloop van tijd eet hij uit uw vingers. Een ander belangrijk punt zijn voldoende vitamines en sporenelementen. Het wordt sterk aanbevolen om regelmatig vloeibare oplossingen aan het aquariumwater toe te voegen (vooral bij gebruik van kolen, een afschuimer en/of een UV-lamp of alleen al vanwege de eenzijdige voeding). Gedrag & gewoonten, het leven in een aquarium
Op deze pagina's is reeds aangegeven dat zeepaardjes erg gevoelig en angstig zijn wanneer ze in een nieuwe leefomgeving komen. Ze hebben de neiging u als een potentieel gevaar te beschouwen en zullen zich verstoppen. Deze situatie kan uren of soms wel dagen standhouden. De mannetjes zijn van nature nog gereserveerder en wantrouwiger. Toch dient men er voor te zorgen dat ze min of meer normaal eten en dat ze met zachtheid worden behandeld. Een periode van quarantaine wordt aanbevolen. Als ze eenmaal gewend zijn, zullen ze zich vrij rond bewegen zonder zich al te veel van de rest aan te trekken. Rechtop zwemmend zullen ze met gekrulde staart naar u toekomen zodra ze u zien (met name als ze honger hebben) en een soort dans uitvoeren, bedoeld om de toeschouwer of partner te charmeren. Ook schijnen ze gevoelig te zijn voor de menselijke stem. Zeepaardjes brengen de dag door met het napluizen van de bodem op zoek naar voedsel. Ze flaneren door het aquarium, zitten aan elkaar verstrengeld met hun staarten of ze slapen. Een zeepaardje kan tevens achterstevoren zwemmen. Vooral het mannetje doet dat vaak, omdat hij eitjes in de broedzak heeft (een te grote hoeveelheid en/of gepaard met wat lucht) of gewoon voor de lol (vooral jonge dieren). Ze doen het ook wel om al bewegend de microscopische diertjes op de bodem beter te kunnen zien. De vrouwtjes bewegen zich niet zo graag op deze manier voort. Indien een zeepaardje na enkele dagen echter niet weer normaal zwemt, kan dat het gevolg zijn van een ziekte. Van nature gedraagt het zeepaardje zich kalm en nonchalant en houdt daarom niet van gemengde populaties. Een aquarium voor zeepaardjes dient bij voorkeur uitsluitend dieren van dezelfde familie te bevatten. Vissen dienen te worden vermeden, met uitzondering van een of twee soorten, zoals bijvoorbeeld de pterapogon kauderni (zeer kalm, levend in kleine scholen). Vissen zijn normaal veel turbulenter en sneller, hetgeen niet alleen zorgt voor spanning bij de zeepaardjes, maar ook problemen veroorzaakt bij het voeren. Een vis werkt al het voer immers uiterst snel naar binnen, terwijl het zeepaardje er alle tijd voor neemt. Hij zal dit soort concurrentie waarschijnlijk niet verdragen. Bepaalde ongewervelde dieren kunnen beter niet in het aquarium worden geplaatst, want ze kunnen de zeepaardjes vangen, verwonden en/of storen. Een stenopus garnaal bijvoorbeeld, die in principe ongevaarlijk is en zelfs nuttig om vissen van parasieten te ontdoen, heeft de bewoners van mijn aquarium een hele tijd in de gaten gehouden en aangevallen alvorens een poging te doen de zeenaalden (doryrhamphus dactyliophorus) te doden door ze in tweeën te snijden. Zeepaardjes leven in kleine groepjes, waardoor er een bepaalde affiniteit tussen mannetjes en vrouwtjes en/of bij dieren van hetzelfde geslacht zal ontstaan. Men moet ze dus goed observeren en vermijden om twee of meerdere individuen om welke reden dan ook van elkaar te scheiden. Degene die overblijft komt onder een enorme spanning te staan en kan zelfs weigeren te eten. Dat is soms ook het geval als één van hen per ongeluk wegvalt. Nieuwkomers kunnen moeite hebben met zich te integreren. Sommige van nature zeer sociale zeepaardjes maken er geen probleem van om ze op te nemen, andere weer wel (met name de vrouwtjes, die vechten om de gunst van de mannetjes, maar zoals in iedere groep zitten er tussen beide geslachten individuen die moeilijk doen). In een dergelijk geval houden ze de indringers lange tijd in de gaten, van links naar rechts heen en weer bewegend of er om heen draaiend (op dezelfde manier waarop ze een prooi observeren). Met behulp van hun snuit geven ze hun toekomstige medebewoner dan stootjes. Ze kunnen ook net doen of ze de nieuwkomer niet zien, om hem dan heimelijk bovenstaande behandeling te laten ondergaan. Bij een conflict dient men de slachtoffers van de aanvallers binnen hetzelfde aquarium te scheiden, om ze geleidelijk aan elkaar te laten wennen. Lukt dit niet, probeer dan geen nieuwe zeepaardjes meer in het aquarium te plaatsen. De opgegroeide jonge dieren die te lang van hun ouders zijn gescheiden, zijn volstrekte onbekenden geworden en dienen dus dezelfde behandeling te ondergaan. Men kan daarom beter de populatie in één keer samenstellen, omdat ieder dier zich dan zal bezig houden met de verkenning van zijn omgeving en zijn vertrouwde plekjes zal opzoeken. Indien een lid van de groep echter maar voor korte tijd van de anderen wordt gescheiden, zal zijn terugkeer zonder veel problemen verlopen. De jonge zeepaardjes (tot ongeveer 6 tot 8 maanden) zijn gewend in een groep te leven, met name wanneer ze in gevangschap zijn opgegroeid. Zij gedragen zich dan ook in principe niet terughoudend of agressief ten opzichte van nieuwkomers. Er wordt wel eens beweerd dat zeepaardjes hun kleintjes bij de geboorte aanvallen of zelfs opeten. Zelf heb ik het bij mijn zeepaardjes (200 stuks) nog nooit meegemaakt dat zij hun eigen pasgeborenen of die van een naburig koppel aanvielen. Dit kan mogelijk gebeuren indien een volwassen dier uitgehongerd of van nature uitermate agressief is. In dit laatste geval zal hij waarschijnlijk ook niet goed kunnen opschieten met de rest van zijn soortgenoten. Hoewel deskundigen wel eens denken of constateren dat zeepaardjes zich in gevangschap zeer moeilijk voortplanten en dat het kweken vaak op een mislukking uitloopt, deel ik die mening niet. Indien resultaat volledig uitblijft, dan is dat enkel te wijten aan onwetendheid, aan het feit dat er te weinig tijd aan is besteed en/of aan het feit dat niet aan alle vereisten is voldaan. Zelf heb ik alleen nog maar dieren uit eigen kweek, die zichzelf blijven voortplanten. Indien uw zeepaardjes zich volkomen op hun gemak voelen, zult u ongetwijfeld zonder veel inspanningen getuige mogen zijn van vele paringen en geboortes. Een gezond zeepaardje is, zoals alle andere vissen, heel goed in staat zich voort te planten. Natuurlijk zal ik niet beweren dat het grootbrengen van kleine zeepaardjes eenvoudig is, maar vergeleken met ziekte... Voortplanting - Paring, geboorte
Een mannetje houdt het meestal niet bij één vrouwtje. Als het vrouwtje namelijk niet voldoende eitjes produceert, heeft hij een extra partner nodig. Meestal gebeurt het echter dat het vrouwtje teveel eitjes heeft over te dragen. Dan zoekt zij een tweede drager. Daarom is het noodzakelijk een goed evenwicht in de populatie te hebben, d.w.z. meer mannetjes dan vrouwtjes, omdat de vrouwtjes hun partner kunnen uitputten met een te frequente en te zware last. Anders, aandacht voor mogelijke conflicten. Ik heb wel eens artikelen gelezen waarin werd geschreven dat de mannetjes, totaal uitgeput door de bevalling, bijna altijd stierven en dat nota bene in hun natuurlijke omgeving. Deze informatie is geheel onjuist. Indien dit het geval zou zijn, dan is de eerste hierboven vermelde voorwaarde niet nagekomen of het dier is ziek of verzwakt wegens andere oorzaken, of het sterft door ouderdom. Zeepaardjes planten zich in principe één keer per maand voort. Het meest geschikte jaargetijde is van april tot oktober, maar in principe kan het het gehele jaar door. Alles hangt af van de leefomgeving, of ze in gematigde of tropische wateren leven. Bij ongeveer 6 maanden zijn de zeepaardjes paringsrijp. De eerste legsels zouden meestal niet levensvatbaar zijn, hoewel dit nog niet is aangetoond. Wanneer ze in gevangenschap zijn opgegroeid, kunnen zeepaardjes zich met succes voortplanten. Het paringsritueel van de zeepaardjes duurt meerdere uren, waarbij het mannetje een licht gegrom laat horen om de aandacht van het vrouwtje/de vrouwtjes te trekken. Samen voeren ze een ritueel uit dat veel weg heeft van een ballet, ze verstrengelen zich in elkaar, zwemmen actief alle kanten op en maken elkaar onophoudelijk het hof. Tijdens deze buitengewoon elegante ceremonie bevrucht het mannetje de door zijn partner geproduceerde eitjes. Al schokkend opent hij meerdere malen zijn opgezwollen en bijna doorzichtige broedzak, waarbij hij voortdurend het vrouwtje het hof blijft maken. Op een gegeven moment wrijven de partners gedurende enkele seconden hun buiken tegen elkaar. Het vrouwtje draagt hierbij de eitjes aan het mannetje over door haar legbuis in de broedzak van het mannetje te schuiven. Als dit is gebeurd, laat het mannetje zijn tevredenheid blijken door gedurende een paar seconden trillende bewegingen te maken en heen en weer te bewegen. Hij zal de eitjes uitbroeden en vervolgens de jonge dieren bij zich dragen tot het moment van hun geboorte. De tot dan toe slappe broedzak van het mannetje zal vanaf dat moment groot en stevig zijn, of zelfs gespannen staan (grote dracht). Wanneer de ronde broedzak lichte bulten begint te vertonen, zullen de nu volledig gevormde kleintjes niet lang meer op zich laten wachten. Met een goede belichting van opzij is het mogelijk om niet alleen de eitjes, maar ook de toekomstige zeepaardjes te ontwaren. Een gezond mannetje zal rechtop bevallen, in principe met tussenpozen op dezelfde dag. Hij zal nogal gespannen zijn, zich dubbel vouwen, zijn broedzak openen en flink duwen, totdat één of meerdere jonge zeepaardjes in een soort straal naar buiten worden geperst (een ziek mannetje zal op de bodem bevallen en sterft vaak na de geboorte van de kleintjes). Blijkbaar zijn de jonge diertjes beschermt tegen ziekten. Vanaf de geboorte houden de ouders zich niet meer met hun nakomelingen bezig. Twee tot drie weken na de paring (afhankelijk van de soort) worden een of meerdere tientallen jonge zeepaardjes van ongeveer 10 tot 15 mm geboren. De kleine zeepaardjes zijn een exacte kopie van hun ouders, maar dan in het klein. Ze zijn meteen in staat zichzelf te voeden. Meteen nadat ze uit hun behaaglijke nest komen, hebben ze even de neiging in paniek te raken en grijpen ze zich vast aan het eerste voorwerp dat ze op hun weg tegen komen. De moedigsten onder hen beginnen meteen als een bezetene heel onhandig te zwemmen. De eerste dagen en weken houden ze zich uitsluitend bezig met de verbetering van hun zwemtechniek, met eten, met kibbelen en met slapen. Gedurende de eerste 4 tot 5 maanden kunnen ze meerdere malen van kleur veranderen, van bijvoorbeeld bruin naar melkwit naar geel en vice versa. De definitieve kleur wordt bepaald tussen 3 tot 5 maanden en lijkt in principe op die van de ouders, op enkele details na. Het is echter ook goed mogelijk dat één of meerdere jonge zeepaardjes een permanent afwijkende kleur kiezen, waarschijnlijk om dezelfde reden waarom de ouderen tijdelijk van kleur verwisselen. De verschillende veranderingen doen zich meestal in de loop van één nacht voor. |
